คุยกับหนิง อำพร การผ่านพ้นความรุนแรง สู่เป็นผู้ปกป้องสิทธิในชุมชนปกาเกอะญอ

“ตั้งแต่เล็กจนโตพี่พยายามต่อสู้ให้ตัวเองได้เรียนหนังสือ ต้องแอบหนีไปโรงเรียน ต้องฝ่าฟันแม่และพี่สาว เพราะเขาไม่ให้เราเรียน อยากเรียนต่อเราต้องพยายามหาทางเรียนด้วยตัวเอง ทำงาน ดิ้นรนทุกอย่างเพื่อส่งตัวเองเรียน พอเราโตขึ้น เราถูกข่มขืนจากผู้มีอิทธิพลที่เรารู้จัก เราไม่รู้จะไปปรึกษาใคร เพราะว่าเราถูกสอนมาตลอดว่า ผู้หญิงต้องไม่เสื่อมเสีย ถ้าเราถูกทำให้เสื่อมเสีย เราจะเป็นผู้หญิงไม่ดี จึงต้องซ่อนเอาไว้ จนเรารู้สึกว่าไม่ไหวแล้วเลยบอกแม่ เราคิดว่าแม่คือคนที่สามารถเข้าใจเราได้มากที่สุด แต่มันกลับตรงข้าม แม่ซ้ำเติมเรา บอกว่าเราทำตัวเราเอง เราไม่ดีเอง กลับกลายเป็นว่าทุกอย่างที่เกิดขึ้นคือบาปที่เราสร้างขึ้น เราต้องยอมรับสภาพ
.
เราถูกกระทำความรุนแรงเยอะมาก ทั้งทางร่างกายและจิตใจ แต่ไม่สามารถปรึกษาใครได้เลย เพราะว่าทุกครั้งที่เกิดปัญหาเขาจะโทษผู้หญิง บอกว่าเราผู้หญิงไม่ดี เป็นลูกที่ไม่ดี เป็นภรรยาที่ไม่ดี ทุกอย่างโยนมาที่ตัวเราหมด พี่เลยรู้สึกหนักมาก จนคิดว่าในเมื่อเราเป็นลูกที่ไม่ดี ถ้าแต่งงานไปก็เป็นภรรยาที่ไม่ดี เราจะมีชีวิตอยู่ทำไม? เลยคิดกินยาฆ่าตัวตาย พอดีตอนนั้นเพื่อนในมหา’ลัยมาเจอเรา เลยพาไปหาหมอ เราก็พยายามรักษาตัวเองให้ดีขึ้น แต่ก็ใช้เวลานานมาก เพราะทุกครั้งที่เรานอนหลับ เหตุการณ์ที่ถูกกระทำมันก็จะกลับมา เราตกใจตื่นแทบทุกคืน ร้องไห้ทุกคืน กว่าจะผ่านมาได้ก็ใช้เวลาหลายปี เพราะเราต้องเรียนและทำงานไปด้วย
.
พอเรียนจบออกมา เราก็คิดว่าต่อไปเราจะทำงานหาเงินมาดูแลแม่ แต่ว่ามันก็ไม่ได้เป็นอย่างที่เราคิด เพราะเราเจอผู้ชายคนหนึ่งที่เราคิดว่าเป็นเพื่อน ไม่ได้รัก แต่ก็ถูกกระทำจากคนคนนี้อีก พอเจอเหตุการณ์นี้ เราก็ถูกประณามจากคนในครอบครัวและชุมชนอีกว่าเราเป็นผู้หญิงไม่ดี ท้องก่อนแต่ง ผิดจารีตประเพณี สุดท้ายคนนี้ก็มาเป็นสามีเรา เพราะถ้าเราเสียตัวให้ใครไป สังคมบอกว่าเราต้องยอมรับคนคนนั้น ไม่ว่าเราจะเต็มใจหรือไม่ก็ตาม เราต้องเป็นเมียเขา ต้องแต่งงานกับเขา ใช้ชีวิตกับเขาไปจนแก่จนเฒ่า
.
ตอนที่ท้องลูก เราไม่มีความสุขเลยแม้แต่วินาทีเดียว ร้องไห้ทุกวัน ไม่มีกระจิตกระใจจะทำงาน เพราะถูกใช้ความรุนแรงทั้งคำพูดและการกระทำจากสามี เราอยากได้กำลังใจ อยากได้คนเข้าใจ แต่ก็ไม่มีเลย มีแต่คำพูดแย่ๆ จากแม่ พอเราคลอดลูก ลูกป่วย เราต้องใช้ชีวิตอยู่ในโรงพยาบาลกับลูกเพียงลำพัง สามีก็ไม่มาดู
.
ช่วงนั้นเหนื่อยมาก ท้อมาก แต่ก็คิดว่าเราท้อไม่ได้ เพราะถ้าเราตาย ใครจะดูแลลูก เราพยายามทำให้ตัวเองรู้สึกดีขึ้น ไม่เครียด ยาซึมเศร้าที่เคยกินก็เลิก เพราะมันมีผลข้างเคียงกับลูกในท้องเยอะ แต่สุดท้ายก็ต้องกิน เพราะเจอเรื่องที่มันหนักมาก แม้แต่ตอนที่ลูกยังเล็กอยู่ สามีก็บังคับให้เราไปนั่งข้างเวทีมวยจนถึงเที่ยงคืนตีหนึ่ง มีทั้งกลิ่นบุหรี่ กลิ่นเหล้า เสียงดังมาก ถ้าเราไม่ไปก็ถูกด่า มันเจ็บปวดในใจเรามาก ทำไมเราต้องมาเจอคนคนนี้? ทำไมชีวิตเราต้องเป็นแบบนี้?
.
เราคุยกับแม่ว่าอยากจะเลิกกับผู้ชายคนนี้ แม่ก็บอกว่าเธอเป็นคนเลือกเขาเองนะ เธอเป็นคนหาผู้ชายคนนี้เข้ามาในชีวิตเอง เธอต้องยอมรับเขาให้ได้ เธอต้องทนอยู่กับผู้ชายคนนี้จนตายจากกัน ถ้าเขาทำร้ายเธอจนเธอตายก็ถือว่าเป็นเวรเป็นกรรม เราฟังแล้วก็น้ำตาตกใน คิดว่า มันใช่เหรอ เราต้องทนอย่างนี้ตลอดไปเหรอ เราพยายามให้โอกาสเขาตลอด ขอให้กินเหล้าและเที่ยวให้น้อยลงได้ไหม เพราะทุกครั้งที่เขากลับมา เขาใช้คำพูดรุนแรงกับเรา แต่เขาก็ไม่เคยปรับปรุงตัวเองเลย ซึ่งทุกครั้งที่เราคุยกับคนอื่นๆ เรื่องนี้ก็ไม่มีใครเปิดใจฟังเรา ทุกคนพูดคำเดียวกันว่ามีสามีดีกว่าไม่มี
.
วันหนึ่งเขาเอามอเตอร์ไซค์ซึ่งเป็นชื่อเราให้เพื่อนไปขี่ แล้วเอาไปจำนำพนันบอล ตอนนั้นเราเครียดมาก เพราะเลี้ยงลูก ไม่มีรายได้อะไร รถก็ต้องใช้ เราขอให้พี่น้องช่วย ก็ไม่มีใครช่วยเรา แต่มีพี่ชายคนหนึ่งที่ให้กำลังใจเราเสมอ เขาเห็นว่าเราแย่ก็มาช่วยและกู้เงินให้เรา เหตุการณ์ครั้งนี้ทำให้เราคิดว่า ฉันต้องออกจากชีวิตผู้ชายคนนี้ให้ได้ เราจะทำอย่างไรดี พอดีมีผู้หญิงคนนึงที่เป็นแกนนำที่ทำงานอยู่กับองค์กรเครือข่ายสตรีชนเผ่าเขาชวนเราไปอบรมสิทธิสตรี พี่ก็อยากจะรู้ว่าสิทธิสตรีมันจะช่วยผู้หญิงแบบเราได้ไหม พี่เลยตัดสินใจไปอบรม
.
การไปอบรมทำให้พี่ได้เจอเพื่อนที่เจอเหตุการณ์คล้ายๆ กับเรา บางคนหนักกว่าเรา บางคนน้อยกว่าเรา มันทำให้เรารู้สึกไม่โดดเดี่ยว อาจารย์ก็คอยให้กำลังใจ แนะนำว่าเราควรทำอย่างไรถึงจะออกจากปัญหานี้ ซึ่งนี่คือสิ่งที่เราตามหามานาน อยากเรียนรู้มานาน เพราะเราถูกกระทำมาตลอดชีวิต ถูกสอนจากครอบครัวว่าผู้หญิงไม่มีสิทธิอะไรเลย ไม่มีสิทธิจะพูด ไม่มีสิทธิเลือกอะไรทั้งนั้น แต่สิ่งที่เราเรียนมันตรงข้ามเลย มันกลายเป็นว่า ผู้หญิงทุกคนมีคุณค่าในตัวเอง ไม่ว่าจะเจอเรื่องราวอะไรมา สิ่งเหล่านั้นไม่ได้ทำลายคุณค่าของเราลง
.
พี่เลยตั้งใจว่าเราจะต้องออกมาจากจุดที่เราเจอให้ได้ สักวันนึงเราต้องเป็นอิสระ ในเมื่อเราอยู่เองได้ ในเมื่อเขาไม่ได้ดูแลเรา เขามาเกาะเราด้วยซ้ำไป ทำไมเราต้องทนให้สามีเขาใช้ความรุนแรงกับเรา ทำไมเราต้องฟังคนอื่นด่าว่าเรา ทั้งๆ ที่คนอื่นก็ไม่ได้มาเจ็บปวดกับเรา ไม่ได้ถูกกระทำแบบเรา
.
วันหนึ่งพี่ก็ตัดสินใจบอกทุกคนว่าพี่จะเลิก แม่พี่โกรธมาก พูดว่าถ้าเธอทิ้งสามี เธอออกจากบ้านฉันไปเลย ฉันจะไม่ให้อะไรเธอแม้แต่นิดเดียว พี่ก็บอกว่าไม่ให้ก็ไม่เอา พี่ไม่ได้ต้องการสมบัติอะไรของแม่อยู่แล้ว พี่คิดว่า พี่หาเลี้ยงตัวเองได้ ไม่จำเป็นต้องให้คนอื่นมาดูแล ถ้าต้องทนอยู่ในสภาพนี้ไปตลอดชีวิต พี่ก็ไม่เอา
.
เมื่อก่อนเราจะคิดว่าการเถียงพ่อแม่คือบาป ทำไม่ได้เด็ดขาด แต่พอเรากล้าที่จะเข้าใจตัวเอง เคารพตัวเองว่าเราก็เป็นคนคนหนึ่ง เรามีความรู้สึก เราไม่จำเป็นต้องทนอยู่ในสภาพที่คนอื่นกำหนดให้ เราก็พูดออกไปตรงๆ เลย หลังจากนั้นเราก็เตรียมตัวว่าจะย้ายออกไปอยู่ข้างนอกกับลูก แต่ท้ายที่สุด พี่ชายก็ตัดสินใจลองคุยกับเขา เพราะเห็นว่าเขาใช้ความรุนแรงกับเราจริงๆ แล้วนอกจากใช้ความรุนแรงกับเรา เขายังกระทำกับตัวเองด้วย เพราะเขาติดยาเสพติด น่ากลัวว่าจะฆ่าตัวตายเข้าสักวัน สุดท้ายเลยได้แยกทางกัน
.
พี่คิดว่าผู้หญิงสมัยก่อน เขาไม่กล้าออกจากความรุนแรงในครอบครัว เพราะอยู่ในภาวะพึ่งพิงสูง เช่น ผู้หญิงชนเผ่าจะมองว่า ถ้าผู้หญิงอยู่คนเดียว ไม่มีสามี เขาจะถูกผู้ชายคนอื่นเข้ามาทำอะไรก็ได้ เวลาจะไปไหนมาไหนคนเดียวก็กลัว ผู้ชายบางคนก็มีที่ดิน มีมรดก ผู้หญิงก็ยิ่งรู้สึกว่าต้องพึ่งพาสามี ด้านพ่อแม่เองก็ไม่ค่อยส่งเสริมให้ผู้หญิงเรียนหนังสือ ทำให้กลัวว่าจะพึ่งตัวเองไม่ได้ หางานทำลำบาก ตัวพี่โชคดีที่ดิ้นรนเรียนหนังสือจนจบ มันเลยทำให้พี่รู้สึกว่าพี่พึ่งตัวเองได้ ไม่จำเป็นต้องทน
.
ทุกวันนี้แม่พี่เขายังคิดถึงผู้ชายคนนั้นนะ พูดตลอดเลยว่าให้อยากให้เขากลับมาอยู่กับเรา จะได้มีพ่อแม่ลูกครบ เขามองว่าการมีพ่อแม่ลูกคือเป็นสิ่งที่ดี เป็นสิ่งที่สวยงาม แต่สำหรับพี่ ไม่ ถ้าต้องอยู่กับผู้ชายแบบนี้ ต้องกลับไปถูกกระทำอีก พี่ขออยู่กับลูกสองคนตลอดชีวิตดีกว่า
.
บางทีพี่ก็น้อยใจแม่ที่ไม่เคยเห็นใจพี่เลย แต่ก็เข้าใจได้ว่า แม่เป็นผู้หญิงชนเผ่าที่ไม่ว่าลูกจะทำอะไรก็ตามคนรอบข้างจะโทษมาที่แม่ แม่คงกลัวคนอื่นมองว่าคนอื่นมองว่าตัวเองสอนลูกไม่ดี ลูกถึงได้เป็นแบบนี้ ซึ่งการที่พี่ต่อต้านแม่ ต่อต้านความคิดความเชื่อที่เป็นจารีตประเพณี คนในชุมชนมองพี่ว่าเป็นผู้หญิงไม่ดี เป็นผู้หญิงหัวแข็ง ก้าวร้าว ทั้งท้องก่อนแต่ง ทำให้ครอบครัวเสื่อมเสีย พอแต่งงานก็ทิ้งสามีอีก เลยถูกจ้องมองตลอดเวลา ถูกมองว่าเราเป็นแบบอย่างที่สอนให้ผู้หญิงรุ่นใหม่หัวแข็ง แต่พี่ไม่ได้คิดสอนใคร พี่คิดว่า ชีวิตเรา เราต้องกำหนดเอง เรามีสิทธิเลือกเอง เพราะไม่มีใครมาอยู่ มาช่วยเหลือเราได้ตลอดชีวิต”